Voor- en tegenstanders onverzettelijk

Partijen herhalen bekende standpunten

[document-ikoon]PvdA en CDA (voor) hameren erop dat deze grondwet een vooruitgang vormt ten opzichte van de huidige situatie. SP en LPF (tegen) vinden dat met de grondwet de afstand tussen burger en Brussel alleen maar groter wordt. De SP vreest voor het einde van het Nederlandse gedoogbeleid ten aanzien van softdrugs. Verslag van een levendig debat.

De Rotterdamse studievereniging Cedo Nulli[link naar andere website] organiseerde in het kader van de Universitaire Overheidsdagen op 13 april een forumdiscussie over de Europese grondwet. Het panel bestond uit de Kamerleden Mat Herben (LPF), Jan Jacob van Dijk (CDA), Nebahad Albayrak (Pvda) en Harry van Bommel (SP). Voor een zaal met een honderdtal studenten probeerde Jeannette Baljeu met succes de deelnemers bij de stellingen te houden.

Burgers krijgen meer invloed op en in inzicht in 'Brussel'

Herben toonde zich skeptisch over de invloed van de burger en van de nationale parlementen. Nieuw in de grondwet is de mogelijkheid voor burgers om een petitie in te dienen bij de Europese Commissie. Ook kunnen nationale parlementen de Commissie verzoeken een wetsontwerp te heroverwegen. Herben had hier weinig fiducie in: de in zijn ogen regenteske Commissie kan dergelijke verzoeken immers naast zich neerleggen.
Van Dijk bracht hiertegenin dat de betrokkenheid van nationale parlementen bij Europese wetgeving een verbetering is ten opzichte van de huidige situatie. Bovendien kunnen de parlementen altijd nog naar het Europese Hof van Justitie stappen als ze vinden dat de EU zich teveel op het terrein van nationale overheden begeeft. En verder kunnen ze uiteraard hun regeringen dwingen om via de Europese ministerraden een voorstel tegen te houden.
Herben repliceerde door te zeggen dat hij vreesde voor partijdigheid van Europese rechters, die immers benoemd worden door regeringen. Na verontwaardiging aan de tafel en in de zaal - Nederlandse rechters worden net zo goed door de regering benoemd - krabbelde hij terug: hij twijfelde niet aan de integriteit van de rechters maar vreesde wel dat ze zich voornamelijk zullen richten op het correcte verloop van procedures, en niet op de inhoud.
Van Bommel stelde dat de invloed van Nederland kleiner zal worden als met de grondwet op veel terreinen het vetorecht wordt afgeschaft. Bij het stemmen met gekwalificeerde meerderheid zouden volgens hem kleine landen veel minder invloed hebben. Van Dijk vond dat onzin: volgens hem worden landen door het besluiten bij meerderheid juist gedwongen actief mee te doen met de onderhandelingen. Albayrak wees erop dat elf kleine landen genoeg gewicht hebben om een besluit te blokkeren. Van Bommel hekelde net als Herben de zwakke positie van nationale parlementen.
Albayrak vindt dat de positie van de burger verbetert met de grondwet. Als iemand vindt dat zijn grondrechten worden aangetast, kan hij naar een Nederlandse rechter stappen. Verder wees ze erop dat het Europees Parlement, en daarmee de burgers, medebeslissingsrecht krijgt bij wetgeving over de bestrijding van grensoverschrijdende criminaliteit.

De EU-grondwet zorgt voor meer veiligheid in Europa

Van Dijk haalde een onderzoek aan waaruit zou blijken dat de burgers van Europa veel meer verwachten op het gebied van veiligheid. Volgens hem komt de grondwet daaraan tegemoet met de introductie van de ruimte van vrijheid, veiligheid en recht. Dat wordt uitgewerkt in meer samenwerking tussen opsporingsdiensten in makkelijkere uitlevering van verdachten.
Van Bommel vreesde dat met de harmonisering van drugsbeleid die volgens hem door de grondwet wordt mogelijk gemaakt, het Nederlandse gedoogbeleid snel zou sneuvelen. Dat valt in Nederland weliswaar onder volksgezondheid, en dus niet onder Europa, maar door de grensoverschrijdende effecten van de tolerantie van softdrugs zou de EU Nederland toch kunnen dwingen om bijvoorbeeld koffieshops te verbieden. Van Bommel wees op artikel III-271, waarin illegale drugshandel als Europees beleidsterrein wordt genoemd.
Albayrak ziet in de grondwet mogelijkheden om Europa en de wereld veiliger te maken. Door betere samenwerking op het gebied van buitenlandse zaken en defensie zou de EU slagvaardiger kunnen optreden, zowel diplomatiek als militair.
Volgens Herben kan betere samenwerking net zo goed worden bereikt zonder de grondwet. Hij vreest onnodig ingewikkelde juridische constructies, en wees op de verbeterde grensoverschrijdende samenwerking die de Nederlandse politie onlangs is begonnen met Duitse en Belgische collega's.

De Europese grondwet is overbodig

Alles is immers al geregeld in de huidige verdragen, aldus de derde stelling. Albayrak gaf toe dat slechts 5% van de grondwet 'nieuw' is, maar dat dat wel belangrijke vernieuwingen zijn: de grondrechten en de verbeterde, transparantere besluitvorming. De grondwet is beter dan het nu geldende Verdrag van Nice, aldus de PvdA-politica.
Herben (die overigens opmerkte dat Turkije welkom is als alle Turkse vrouwen op Albayrak zouden lijken) herhaalde de tegen-slogan "Europa ja, grondwet nee". Hij denkt dat de vernieuwingen ook met eenvoudiger verdragen te bereiken zijn. Burgers hoeven niet door een grondwet beschermd te worden tegen instituties als die instituties geen al te vergaande bevoegdheden krijgen.
Van Dijk (CDA) was het wederom grotendeels eens met zijn PvdA-collega. De 5% vernieuwing is nodig voor effectievere besluitvorming. Volgens hem wordt in de grondwet alleen het terrein justitie toegevoegd aan het rijtje beleidsterreinen waarop de EU bevoegd is.
Van Bommel maakte duidelijk dat de EU-grondwet boven het recht van de lidstaten gaat. Vanuit de zaal en achter de tafel kreeg hij te horen dat dat ook al zo is onder de bestaande verdragen. Van Bommel wees op een zinnetje in de grondwetkrant van de Nederlandse regering waarin volgens hem gesuggereerd wordt dat de Europese grondwet ondergeschikt is aan de Nederlandse. [er staat: "De Europese grondwet vervangt niet de Nederlandse.", red.]

De grondwet is een logische stap in het EU-proces

Er is geen weg terug, volgens de laatste stelling. Van Bommel (SP) zag de grondwet als het politiek program van de VVD, wijzend op de liberalisatie van de dienstensector. Hij hekelde ook de miljoenen die het referendum zou kosten. Van Dijk wees er fijntjes op dat de SP voorstander was van een referendum over de grondwet. Hij noemde een paar voorbeelden van absurd klinkende nationale regeltjes die met de grondwet aangepakt zouden kunnen worden. Als Ikea in België een filiaal wil openen, dienen concurrenten in de regio daar mee in te stemmen. Een Nederlandse journalist kan in Italië niet aan de slag als hij niet daar een opleiding heeft gevolgd.
Herben deed een beroep op het gezond verstand. Hij ziet een monsterverbond tussen liberalen en "dom-links", wijzend op de Duitse minister Joschka Fischer (Groenen) die de grondwet ziet als de geboorteakte van de Verenigde Staten van Europa.

In de zaal bleek zo'n driekwart vóór de grondwet te zijn. Van de overigen was ruwweg de helft tegen en had de rest nog geen standpunt ingenomen.

Na afloop vroegen wij aan Nebabad Albayrak nog een korte toelichting op artikel I-41, waarin de lidstaten zich verplichten hun defensie te verbeteren. Volgens haar betekent dat niet automatisch een verhoging van de defensie-uitgaven, maar vooral een streven naar slimmere en efficiëntere krijgsmachten. Met betere onderlinge samenwerking zou ook veel verspilling te voorkomen zijn: waarom moet elk land bijvorbeeld een eigen luchtmacht hebben, als je door taakverdeling hetzelfde doel goedkoper kunt bereiken.

toegevoegd: 13 april 2005
rubriek: Referendum in Nederland
home » opinie » Referendum in Nederland

Reacties op dit artikel.