Eerdere brede maatschappelijke discussies

Van kernenergie tot gentechnologie

Kabinet en Tweede Kamer besloten vlak na het referendum, op 2 juni, om nu maar eens een goed gesprek aan te gaan met de burger over Europa: een Brede Maatschappelijke Discussie. Het is niet de eerste keer dat een dergelijk debat wordt gevoerd. Eerdere onderwerpen waren kernenergie, kosten van de zorg, toekomst van de burgerluchtvaart, en genetisch gemanipuleerd voedsel. Een -onvolledig- overzicht.

De bekendste brede maatschappelijke discussie (bmd) is die over kernenergie. Velen denken daarbij aan de langlopende tournee langs muffe zaaltjes, waar een discussie werd gevoerd waarvan de uitkomst al lang vergeten is. Ter opfrissing van het geheugen: de bmd-kernenergie begon in 1981, duurde twee jaar, en had als uitkomst dat er voorlopig geen kerncentrales bij zouden moeten komen. De regering-Lubbers trok zich daar weinig van aan en besloot in 1985 toch tot nieuwe centrales. Na de ramp in Tsjernobyl (1986) werden die plannen schielijk ingetrokken. Er werd besloten tot herbezinning - met andere woorden een periode van reflectie.

Jan Terlouw was in 1981 minister van Economische Zaken en gaf de opdracht tot de brede maatschappelijke discussie. In een gesprek met Trouw, in juli dit jaar, noemde hij het resultaat van de bmd "behoorlijk teleurstellend. Het werd een welles/nietes-debat met op de discussieavonden telkens dezelfde mensen."

Burgerluchtvaart

In de eeuwig voortdurende discussie over Schiphol werd in 1995 een dubbelbesluit genomen: er zou een vijfde baan worden aangelegd, en er zou een fundamentele discussie komen over nut en noodzaak van verdere groei van de luchtvaart in Nederland. Bij dat debat was de uitdaging te voorkomen dat men zou verzanden in de volkomen gepolariseerde discussie over de uitbreiding van Schiphol. De discussie werd vooral gevoerd met deskundigen, betrokkenen en maatschappelijke organisaties. Een meerderheid vond dat de luchtvaart best verder mocht groeien, mits er een balans zou zijn tussen economie en milieu.
Zie ook het dossier Schiphol van het ministerie van V&W.

Gemanipuleerd voedsel

De laatste bmd mocht niet zo heten en werd publiek debat genoemd. Het debat ging, in 2001, over de gevaren en ethiek van genetische manipulatie van gewassen. Een ingewikkeld onderwerp, dat wellicht om die reden de naam 'Eten en genen' mee kreeg. Voorzitter van de verantwoordelijke commissie was Jan Terlouw. Uit het eindrapport bleek dat onder de Nederlandse bevolking veel bezwaren bestonden tegen gemanipuleerd voedsel, niet zozeer uit ethische overwegingen als wel omdat men het nut ervan niet inzag. De Europese Unie voert nog altijd een relatief restrictief beleid ten aanzien van 'genvoedsel'. Het rapport is hier te vinden (pdf).

De commissie was niet op zoek naar een eindoordeel over biotechnologie, maar streefde naar "het zichtbaar maken van de verscheidenheid aan argumenten die mensen van belang vinden".

Om het debat op gang te brengen werd een negental, al dan niet fictieve, concrete voorbeelden verzameld, zoals "een tomaat met een nieuw gen, waardoor hij langer houdbaar is". Daarover werd op verschillende manieren gediscussieerd. Uit het rapport: "In haar aanpak heeft de Commissie biotechnologie en voedsel verschillende ‘debatschillen’ onderscheiden. De doelgroepen zijn op verschillende manieren bij het debat betrokken: het meest intensief een selectie van circa 150 Nederlanders, die in groepen van telkens ongeveer 25 personen twee avonden onder deskundige gespreksleiding met elkaar dieper van gedachten hebben gewisseld over de argumenten voor en tegen de toepassing van gentechnologie in voedsel en de voorwaarden die men aan de toepassing ervan zou moeten stellen (de eerste schil). In het vervolg van dit rapport worden zij aangeduid als de ‘deelgroepdebaters’. De tweede schil bestond uit scholen en publieksorganisaties die zijn uitgenodigd in eigen kring over eten en genen in debat te gaan; in totaal zijn ruim 320 (koepels van) organisaties en ruim 2400 vestigingen van scholen aangeschreven. Tenslotte is het grote publiek (de derde schil) geïnformeerd via de media, inclusief onze website www.etenengenen.nl [nu in handen van een domeinboer, red.], door openbare debatavonden en via Allerhande, het huisblad van de Albert Heijnsupermarkten."

Europa

Het is nog niet bekend wat de opzet van de komende brede maatschappelijke discussie over Europa zal zijn. Initiatiefnemer Harry van Bommel zei in Trouw geen andere mogelijkheid te zien dan debatten in zalen - gesneden koek voor de doorsnee SP-er, en daarmee waarschijnlijk de nachtmerrie van voorstanders van de grondwet.
Voor het prima artikel moet bij Trouw betaald worden; het is gelukkig nog terug te vinden op de site eugrondwet.nl.

toegevoegd: 18 september 2005
rubriek: Brede maatschappelijke discussie
home » achtergrond » Brede maatschappelijke discussie